İktisat Formülleri | İktisat Biliminde Kullanılan Formüller

Bir çok sınavda karşımıza çıkan ve en çok kullanılan iktisat formülleri ve bazı denklemleri aşağıda listelemeye çalıştım.

Sanırım kısaltmaların ne anlama geldiğini bir çok İİBF mezunu biliyordur. Bunlardan çoğunun marjinal formüllerden oluştuğunu görmektesiniz. En zorlayan kavramlardan birisi olan marjinal kavramı bir çok formülde yer almaktadır.

Özellikle marjinal gelir, marjinal maliyet hesaplama, toplam maliyet formülü, marjinal maliyet formülü gibi kısaltmaları sıkça kullanacağınız için doğru öğrenmeniz önemlidir. Bu formülleri iktisada girişten başlayarak, mikro iktisat, makro iktisat şeklinde eklemeye çalıştık. Sınavlar da sizlere fayda sağlaması dileğiyle.

İktisat Formülleri

En önemli formüllerden birisi olan eğim formülü: ΔY / ΔX= (Y2 -Y1) / (X2- X1)

Fırsat Maliyeti:
Marjinal Dönüsüm Oranı = – ΔT / ΔB
Marjinal Fayda Formülü : MUX = ΔTUX / Δ X

Talebin fiyat esnekliği: Ed = % ΔQ / %ΔP
Yay esnekliği: Ed = [(Q1 – Q0) / (Q1 + Q0)] / [(P1 – P0 )/(P1+ P0)]
Talebin gelir esnekliği: E1 = %ΔQ / %ΔI
Çapraz Talep Esnekliği: Ed1 = %ΔQA / %ΔPB
Arzın Fiyat Esnekliği: Ed = %ΔQ / %ΔPMarjinal Fiziki Ürün: MPPL = ΔTP / ΔL
Ortalama Fiziki Ürün: APPL = TPP/ L
Marjinal Ürün Değeri: MRPL=MPPL. PX
Muhasebe Kârı: Muhasebe Kârı =Toplam Hasılat – Açık Maliyetler
Ekonomik kâr: Ekonomik Kâr =Toplam Hasılat – (Açık + Örtük Maliyetler)

Toplam Maliyet

Toplam Maliyet: VC + VFC = TC

Marjinal Maliyet

Marjinal Maliyet: MC = Δ TC / ΔQ
Ortalama Maliyet: ATC = TC / Q
Ortalama Değişken Maliyet: AVC =VC / Q
Toplam Gelir: TR = P × q
Ortalama Gelir: AR =TR / q

Marjinal Gelir

Marjinal Gelir: MR=ΔTR /Δq

Marjinal Faktör Maliyeti: MFC= Δ TC /ΔQf

Marjinal Sosyal Fayda:
MPB + MEB = MSB
Marjinal Sosyal Maliyet: MSC = MPC + MEC

Gayrisafi Milli Hasıla:
GSMH = Ücret + Faiz + Kar + Rant + Dolaylı Vergiler + Amortismanlar
GSMH = C + I + G + ( X – M)
Milli Gelir: MG= Ücret + Faiz + Kar + Rant

Gelir: Y= C + S
Marjinal Tüketim Eğilimi: MPC = Tüketimdeki Değişme / Gelirdeki Değişme = ΔC / ΔY
Marjinal Tasarruf Eğilimi: MPC = Tasarruflardaki Değişme / Gelirdeki Değişme = ΔS / ΔY
Ortalama Tüketim Eğilimi: APS= Tüketim /Gelir = C/Y
Ortalama Tasarruf Eğilimi: APS= Tasarruflar /Gelir = S/Y
Marjinal İthalat Eğilimi: MPI=İthalattaki Değişme / Gelirdeki Değişme =ΔS / ΔY
Toplam Harcamalar: AE = C + I + G + X

Harcama Çarpanı: Çarpan= 1 / MPS + MPI

Vergi Çarpanı:Vergi çarpanı = -(MPC -MPI) .[1 / MPS + MPI]
Denk Bütçe Çarpanı: Denk Bütçe çarpani = (MPS + MPI) / (MPS + MPI) = 1

M1 Para Arzıi: M1 = Dolaşımdaki Nakit + Ticari Banklardaki Vadesiz Mevduatlar + Merkez Bankasındaki Mevduat
M2 Para Arzı: M2 = M1 + Ticari Bankalardaki Vadeli Mevduatlar
Mevduat Genişlemesi: M2Y = M2 + Döviz Tevdiat Hesapları
Faiz Oranı: i= Yıllık faiz oranı / Tahvil fiyatı

Kısaltmalar genel belirtilen şekilde yazılmıştır. Lütfen anlamını bilmediğiniz iktisatta sembollerin anlamı kavramları sorunuz.

İktisat biliminde kullanılan formüller, ekonomik teorileri, modelleri ve analizleri anlamak ve uygulamak için temel araçlardır. Bu formüller, makroekonomi ve mikroekonomi olmak üzere iki ana dalda sınıflandırılabilir. İşte bazı temel iktisat formülleri:

Mikroekonomi Formülleri

1. Talep Fonksiyonu: Qd = a – bP
   • Qd: Talep edilen miktar
   • P: Ürünün fiyatı
   • a, b: Sabitler
2. Arz Fonksiyonu: Qs = c + dP
   • Qs: Arz edilen miktar
   • P: Ürünün fiyatı
   • c, d: Sabitler
3. Elastikiyet: E = (% ΔQ) / (% ΔP)
   • E: Fiyat elastikiyeti
   • ΔQ: Miktar değişimi
   • ΔP: Fiyat değişimi
4. Toplam Gelir (TR): TR = P x Q
   • TR: Toplam gelir
   • P: Ürünün fiyatı
   • Q: Satılan miktar
5. Marjinal Gelir (MR): MR = ΔTR / ΔQ
   • ΔTR: Toplam gelirdeki değişim
   • ΔQ: Miktar değişimi
6. Marjinal Maliyet (MC): MC = ΔTC / ΔQ
   • ΔTC: Toplam maliyetteki değişim
   • ΔQ: Üretim miktarındaki değişim

Makroekonomi Formülleri

1. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GDP): GDP = C + I + G + (X – M)
   • C: Tüketim harcamaları
   • I: Yatırım harcamaları
   • G: Kamu harcamaları
   • X: İhracat
   • M: İthalat
2. Enflasyon Oranı: Enflasyon Oranı = [(Bu Yılın Fiyat Endeksi – Geçen Yılın Fiyat Endeksi) / Geçen Yılın Fiyat Endeksi] x 100
3. İşsizlik Oranı: İşsizlik Oranı = (İşsiz Kişi Sayısı / İşgücü) x 100

• İşgücü: İşsiz ve çalışan kişilerin toplamı

1. Faiz Oranı Etkisi (Fisher Etkisi): Nominal Faiz Oranı = Reel Faiz Oranı + Enflasyon Oranı

Bu formüller, ekonomik analizlerin yapılması ve ekonomik politikaların değerlendirilmesinde kullanılan temel araçlardır. İktisadi olaylar ve değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak için bu formüllerden yararlanılır.

İçerik özeti:

📌 İktisat Formülleri ve Tanımları

1. Mikro iktisat formülleri:

• Fiyat esnekliği (Ed): Ed = (% Δ Qd) / (% Δ P)

• Marjinal fayda (MU): MU = Δ Toplam Fayda / Δ Miktar

• Fırsat maliyeti: Fırsat Maliyeti = Vazgeçilen Getiri

2. İktisat formülleri (genel):

• Toplam Gelir (TR): TR = Fiyat × Miktar

• Toplam Maliyet (TC): TC = Sabit Maliyet + Değişken Maliyet

• Kar (π): π = TR - TC

3. İktisatta Q nedir?

• Q, genellikle “miktar”ı (Quantity) temsil eder. Arz veya talep edilen ürün adedidir.

4. Marjinal fayda:

• Bir maldan elde edilen ek faydayı ifade eder. Her ek birimin sağladığı katkıdır.

5. Makro iktisat formülleri:

• GSMH: GSMH = C + I + G + (X - M)

• Vergi çarpanı: Vergi Çarpanı = -MPC / (1 - MPC)

• Para çarpanı: 1 / Zorunlu Karşılık Oranı

6. Marjinal fayda nedir?

• Marjinal fayda, bir malın bir birim daha fazla tüketilmesiyle sağlanan ek faydadır.

7. Vergi çarpanı formülü:

• Vergi Çarpanı = -MPC / (1 - MPC)
  (MPC: Marjinal Tüketim Eğilimi)

8. Fiyat esnekliği formülü:

• Ed = (% Talep Değişimi) / (% Fiyat Değişimi)
  Esneklik > 1 ise elastik, < 1 ise inelastiktir.

9. Fırsat maliyeti hesaplama:

• Fırsat Maliyeti = En iyi alternatifin getirisi – Seçilenin getirisi

10. Marjinal fayda nasıl hesaplanır?

• Marjinal Fayda = Δ Toplam Fayda / Δ Tüketim Miktarı
  Örn: 3. bardak çay 10 birim, 2. bardak 8 birim fayda sağlıyorsa → Marjinal Fayda = 2